• Σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές και τις Αμερικανικές κατευθυντήριες οδηγίες για την υπέρταση, η ταξινόμηση της πίεσης για τους ενηλίκους φαίνεται στον πίνακα 2. Η ταξινόμηση αυτή βασίζεται σε μετρήσεις της πίεσης σε τουλάχιστον 2 επισκέψεις σε γιατρό. Σε κάθε επίσκεψη γίνονται τουλάχιστον 2 μετρήσεις μετά από λίγα λεπτά ανάπαυση σε καθιστή θέση.
• Στις Αμερικανικές οδηγίες οι οριακές τιμές πίεσης (συστολική πίεση 120-139 mmHg και διαστολική 80-89 mmHg) χαρακτηρίζονται ως «προϋπέρταση». Η υιοθέτηση του όρου αυτού στοχεύει στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού και των γιατρών στα πρώιμα στάδια της υπέρτασης, με την προσδοκία ότι αυτή θα συμβάλει στην ευρύτερη εφαρμογή μη φαρμακευτικών μέσων για την πρόληψη της υπέρτασης και στη στενότερη παρακολούθηση της πίεσης ώστε, όταν χρειαστεί, να αρχίσει έγκαιρα η θεραπεία.

Πίνακας 2. Φυσιολογικά όρια της πίεσης και ταξινόμηση της υπέρτασης στους ενηλίκους

• H διάγνωση της υπέρτασης τίθεται από γιατρό με μετρήσεις της πίεσης στο ιατρείο. Συνήθως χρειάζονται διαδοχικές μετρήσεις σε τουλάχιστον 2-3 επισκέψεις. Μια μόνο επίσκεψη σχεδόν ποτέ δεν αρκεί για να τεθεί με βεβαιότητα η διάγνωση. Η διάγνωση της υπέρτασης τίθεται όταν η πίεση είναι σταθερά αυξημένη στο ιατρείο από 140 mmHg και πάνω η συστολική ή από 90 mmHg και πάνω η διαστολική ή και τα δύο.
• Η πίεση δεν είναι σταθερή όπως η χοληστερίνη ή το βάρος του σώματος, αλλά μπορεί να αλλάζει γρήγορα από μέτρηση σε μέτρηση. Ειδικά στην πρώτη επίσκεψη στο γιατρό, η πίεση μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη από την πραγματική. Επιπλέον, στην ίδια επίσκεψη η πίεση συνήθως είναι μεγαλύτερη στην πρώτη μέτρηση απ’ όσο σε επόμενες μετρήσεις.
• Είναι συχνό φαινόμενο η πίεση να είναι αυξημένη στην πρώτη ή τη δεύτερη επίσκεψη στο ιατρείο, αλλά σε επόμενες επισκέψεις να υποχωρεί στα φυσιολογικά επίπεδα χωρίς καμιά θεραπεία. Γι’ αυτό, η διάγνωση της υπέρτασης και ακόμα περισσότερο η έναρξη αντιυπερτασικής φαρμακευτικής θεραπείας, δεν πρέπει να γίνονται με βάση περιστασιακές μετρήσεις της πίεσης. Ακόμα και σε άτομα με μεγάλη αύξηση της αρτηριακής πίεσης (πάνω από 180/110 mmHg), αν δεν υπάρχει επείγουσα κατάσταση λόγω της ύπαρξης συγκεκριμένου καρδιαγγειακού προβλήματος, ο γιατρός συνήθως αφήνει ένα περιθώριο μερικών ημερών για να επιβεβαιώσει το ύψος της πίεσης και να αξιολογήσει με εξετάσεις τη γενική κατάσταση του αρρώστου.
• Όσο πιο κοντά στο διαγνωστικό όριο των 140/90 mmHg βρίσκεται η πίεση, τόσο μεγαλύτερο διάστημα παρακολούθησης χρειάζεται για να τεθεί με βεβαιότητα η διάγνωση. Έχει διαπιστωθεί ότι όταν εφαρμόζονται σωστές μετρήσεις της πίεσης, κάποια από τα άτομα που έχουν χαρακτηριστεί ως υπερτασικά και υποβάλλονται σε θεραπεία αποδεικνύεται ότι δεν έχουν υπέρταση και δε χρειάζονται θεραπεία.

• Σε μερικά άτομα παρατηρείται το φαινόμενο να έχουν σταθερά αυξημένη πίεση στο ιατρείο (πάνω από 140/90 mmHg) ενώ στο σπίτι μετρήσεις από τον ίδιο τον άρρωστο δείχνουν χαμηλή πίεση (κάτω από 135/85 mmHg). Το φαινόμενο αυτό, το οποίο είναι γνωστό ως «Υπέρταση Λευκής Μπλούζας» ή πιο σωστά «Μεμονωμένη Υπέρταση Ιατρείου», δεν είναι τόσο επικίνδυνο όσο η συνηθισμένη υπέρταση.
• Σε τέτοιες περιπτώσεις η 24ωρη καταγραφή της πίεσης είναι χρήσιμη για την επιβεβαίωση της διάγνωσης (βλέπε «Τι είναι η 24ωρη καταγραφή της πίεσης;»). Σε επιβεβαιωμένη υπέρταση λευκής μπλούζας ο γιατρός μπορεί να μη χορηγήσει αντιυπερτασικά φάρμακα, αλλά να συστήσει μόνο μη φαρμακευτικά μέσα για την πρόληψη της υπέρτασης και παρακολούθηση 1-2 φορές το χρόνο (βλέπε «Πώς μπορεί να μειωθεί η πίεση χωρίς φάρμακα;»).
• Το φαινόμενο της «Υπέρτασης Λευκής Μπλούζας» παρατηρείται και σε άτομα με υπέρταση που παίρνουν θεραπεία, τα οποία μπορεί να εμφανίζονται με αρρύθμιστη πίεση στο ιατρείο, ενώ στο σπίτι η πίεση φαίνεται ρυθμισμένη.

• Μερικά άτομα μπορεί να έχουν καλή πίεση στο ιατρείο, ενώ σε μετρήσεις στο σπίτι η πίεσή τους βρίσκεται σταθερά αυξημένη. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως «Συγκαλυμμένη Υπέρταση» και παρατηρείται και σε άτομα που παίρνουν φαρμακευτική θεραπεία για την υπέρταση. Η διάγνωση χρειάζεται επιβεβαίωση με νέες μετρήσεις στο σπίτι ή/και με 24ωρη καταγραφή της πίεσης.
• Η Συγκαλυμμένη Υπέρταση συνδεέται με αυξημένο κίνδυνο, σχεδόν όσο και η αρρύθμιστη υπέρταση και αφού η διάγνωση επιβεβαιωθεί, χρειάζεται θεραπεία με βάση τις μετρήσεις της πίεσης εκτός ιατρείου.

• Τα όρια της πίεσης για τη διάγνωση της υπέρτασης είναι τα ίδια στους ηλικιωμένους όπως και στους νεότερους ενήλικες υπερτασικούς. Έτσι, ένα άτομο π.χ. 75 ετών με πίεση στο ιατρείο πάνω από 140/90 mmHg σε επανειλημμένες μετρήσεις θεωρείται υπερτασικό. Ο γιατρός θα αποφασίσει αν και πότε θα χορηγήσει αντιυπερτασικά φάρμακα.

• H υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους είναι συχνότερη από όσο γενικά θεωρείται. Παρατηρείται σε ποσοστό 1-2% των παιδιών και συχνότερα στους εφήβους. Δυστυχώς, τις τελευταίες δεκαετίες η συχνότητά της υπέρτασης φαίνεται να αυξάνεται στα παιδά και τους εφήβους, κυρίως λόγω της αυξανόμενης παχυσαρκίας, αλλά και άλλων παραγόντων όπως η καθιστική ζωή, ο χρόνος που διαθέτουν τα παιδιά μποστά σε οθόνες (τηλεόραση, υπολογιστής, παιχνιδομηχανές) κ.α. Στα παχύσαρκα παιδιά και στους εφήβους η συχνότητά της υπέρτασης φτάνει το 10%. Βλέπε….
• Στα μικρά παιδιά η υπέρταση οφείλεται συνήθως σε κάποιο νόσημα (βλέπε «Πού οφείλεται η υπέρταση»), ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά και στους εφήβους συχνότερη αιτία είναι η λεγόμενη «ιδιοπαθής» υπέρταση, όπως και στους ενήλικες. Υπέρταση των γονιών και παχυσαρκία αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης ιδιοπαθούς υπέρτασης στα παιδιά και τους εφήβους.
• Τα όρια της πίεσης για τη διάγνωση της υπέρτασης στα παιδιά και τους εφήβους διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και το ανάστημα. Βλέπε…. Όπως και στους ενηλίκους, για τη διάγνωση της υπέρτασης απαιτούνται επανειλημμένες μετρήσεις σε διαφορετικές επισκέψεις και επιβεβαίωση με 24ωρη καταγραφή της πίεσης. Για τη σωστή μέτρηση της πίεσης στα παιδιά χρησιμοποιούνται ειδικές μικρές περιχειρίδες ανάλογα με την περίμετρο του βραχίονα.